Hoe prijzen, glasvezel en 5G botsten in Afrikaanse telecom in 2025

In 2025 trad de Afrikaanse telecomindustrie een bepalend hoofdstuk binnen. Torens en zendmasten bedekken nu het continent, maar honderden miljoenen mensen kunnen zich nog steeds geen internettoegang veroorloven. Mobiele operators verhoogden de prijzen terwijl ze tarieven verlaagden om de keiharde prijsoorlogen te overleven. Glasvezel raasde langs kustlijnen en diep de steden in, en 5G-torens verlichtten de skylines—maar voor veel consumenten waren de benodigde apparaten onbetaalbaar.

Het was een jaar vol tegenstellingen. Afrika's digitale infrastructuur schaalt sneller dan ooit in haar geschiedenis, maar de impact blijft ongelijk. De kloof tussen dekking en betaalbaarheid werd groter; de kloof tussen infrastructuur en bruikbare connectiviteit werd onmogelijk te negeren. In 2025 botsten deze druk, waardoor operators, toezichthouders en investeerders ongemakkelijke keuzes moesten maken over prijzen, expansie en wat duurzame groei werkelijk inhoudt.

In december 2024 had de mobiele dekking in heel Afrika ongeveer 88,4% van de bevolking bereikt, volgens schattingen van de International Telecommunication Union (ITU). In theorie woonde bijna iedereen binnen bereik van een signaal. In de praktijk gebruikten slechts ongeveer 416 miljoen Afrikanen mobiel internet in september 2025, volgens gegevens van de GSMA, wat neerkomt op een penetratiegraad van ongeveer 28%. Het totale internetgebruik, inclusief vast breedband, schommelde tussen 36% en 38%, nog steeds het laagste van alle regio's ter wereld.

De kloof tussen dekking en gebruik is Afrika's bepalende telecomuitdaging geworden. Hoewel meer dan 80% van de bevolking nu binnen bereik van 3G of betere netwerken woont, blijven honderden miljoenen offline vanwege hoge apparaatkosten, beperkte digitale geletterdheid en beperkte huishoudelijke inkomens. Het resultaat is een continent waar infrastructuur niet langer het primaire knelpunt is, maar vraag wel.

Ondanks dit bleven telecoms een van Afrika's belangrijkste economische sectoren. In 2024 droegen mobiele diensten $220 miljard bij aan het bbp van het continent, goed voor ongeveer 7,7% van de totale output. Unieke mobiele abonnees bedroegen ongeveer 710 miljoen, goed voor bijna 47% van de bevolking. De groei ging door, maar was langzamer en meer betwist dan in voorgaande decennia.

Prijsoorlogen in een inflatiair jaar

Tegen deze achtergrond werd prijsstelling het meest zichtbare strijdtoneel van de industrie. In 2025 lanceerden operators in Nigeria, Kenia, Zuid-Afrika en Ghana agressieve promoties, bonusdataaanbiedingen en app-specifieke bundels om marktaandeel te verdedigen terwijl inflatie consumenten onder druk zette en over-the-top-diensten de traditionele spraak- en sms-inkomsten bleven uithollen.

Kleinere uitdagers, mobile virtual network operators (MVNO's) en nieuwe satellietgestuurde aanbiedingen voegden verdere druk toe. Om gebruikers te behouden, leunden gevestigde partijen zwaar op segmentatiestrategieën, waarbij mobiele data werd gebundeld met fintech-diensten, entertainmentcontent en vast-draadloos breedband.

Nergens waren deze spanningen duidelijker dan in Nigeria en Zuid-Afrika. In januari 2025 keurde de Nigerian Communications Commission een historische verhoging van 50% van de gereguleerde telecomtarieven goed, de eerste dergelijke aanpassing in meer dan tien jaar. Minimale gesprekstarieven stegen van ongeveer ₦11 naar ₦15,40 per minuut. Sms-prijzen stegen van ₦4 naar ₦5,60. De referentieprijs voor 1 GB data steeg van ongeveer ₦1 000 naar minimaal ₦1 400.

De reactie was onmiddellijk. MTN Nigeria en SWIFT Networks waren de eersten die prijzen verhoogden, waarbij MTN verschillende populaire bundels boven de algemene verhoging aanpaste voordat het publiekelijk excuses aanbood. Airtel Nigeria volgde dagen later, herstructureerde zijn plannen en verhoogde de prijzen met ongeveer 50%. Medio 2025 waren de gemiddelde kosten van 1 GB scherp gestegen naar ongeveer ₦430–₦450 ($0,31), tegen minder dan ₦300 vóór de tariefverhoging van 50% en de daaropvolgende herziening van bundelprijzen.

Zuid-Afrika ontstak opnieuw de "vervaldatum-oorlogen voor data" toen het parlement aandrong op niet-verlopende of langetermijndata, terwijl operators de huidige regels verdedigden. Wetgevers stelden dat hoge kosten en korte geldigheidsperiodes consumenten schaden en stelden voor de drijaarsstandaard voor vouchers van de Consumer Protection Act toe te passen op prepaid data. MTN en Vodacom weerlegden dit en waarschuwden toezichthouders dat het volledig verwijderen van vervaldatums "onhaalbaar" was, prijsmodellen zou verstoren en de kosten van kortetermijnbundels voor gebruikers met lage inkomens zou kunnen verhogen.

Hogere prijzen, hogere inkomsten, luidere tegenreactie

De tariefherziening leverde waar operators lang voor hadden gepleit: ademruimte om te investeren. In het tweede kwartaal van 2025 meldden MTN en Airtel stijgingen van de gemiddelde omzet per gebruiker van ongeveer 31% tot 32%. Sectorgegevens toonden aan dat Nigerianen medio 2025 ongeveer ₦721 miljard ($480,7 miljoen) per maand aan data uitgaven, terwijl consumentengroepen waarschuwden dat de betaalbaarheid verslechterde.

De bijdrage van telecoms aan het bbp van Nigeria herstelde sterk, met een output in Q3 van ongeveer ₦4,4 biljoen ($2,93 miljard). Operators maakten meer dan $1 miljard aan nieuwe infrastructuuruitgaven vrij, waarbij hogere tarieven direct werden gekoppeld aan hernieuwde kapitaaluitgaven.

Maar de tegenreactie verdween nooit volledig. Dezelfde prijsbewegingen die balansen herstelden, vergrootten ook de gebruikskloof. Voor miljoenen gebruikers met lage inkomens betekenden hogere dataprijzen rantsoeneren van connectiviteit of volledig offline gaan, zelfs terwijl netwerken om hen heen expandeerden.

Glasvezel wordt de echte concurrentieslotgracht

Als prijsstelling de consumentgerichte concurrentie in 2025 definieerde, definieerde glasvezel de strategische oorlog eronder. In heel Afrika haastten operators, overheden en neutrale infrastructuurspelers zich om glasvezelroutes te controleren die onderzeese kabels verbinden met steden, datacenters en 5G-locaties.

De aankomst van nieuwe onderzeese systemen—waaronder de Medusa-kabel, die op 1 november 2025 zijn eerste Afrikaanse landing maakte in Bizerte, Tunesië, en de SEA-ME-WE-6-kabel, die op 2 juli 2025 zijn eerste Egyptische landing voltooide—heeft het regionale connectiviteitslandschap hervormd. 

In september 2025 had de 2Africa-kabel landingen voltooid langs zowel de west- als oostkust van Afrika, waardoor de internationale bandbreedte dramatisch werd uitgebreid voor landen als Nigeria, Zuid-Afrika, Kenia, Senegal en Ghana. Gecombineerd met Google's Equiano-kabel verlaagden deze systemen de groothandelsbandbreedtekosten en positioneerden ze grote kustmarkten als regionale interconnectieknooppunten.

Overheden handelden parallel. In Nigeria heeft de Wereldbank $500 miljoen goedgekeurd voor een publiek-privaat programma van $2 miljard om eind 2025 90 000 km glasvezel uit te rollen, waardoor de binnenlanddekking en 5G-gereedheid worden versterkt. In Oost- en Zuidelijk Afrika ontstaan vergelijkbare nationale en regionale glasvezelbackbones. 

Kenia breidt zijn National Optic Fibre Backbone Infrastructure (NOFBI) uit naar provincies en grenzen, waarbij Oeganda, Ethiopië, Zuid-Soedan en Tanzania worden verbonden. Ondertussen haken door de Wereldbank ondersteunde corridors aan bij transportprojecten, zoals de Northern Corridor en het Lamu Port-South Sudan-Ethiopia Transport (LAPSSET)-project. 

In Zuidelijk Afrika verbinden netwerken van Openserve, Liquid en WIOCC onderzeese landingen met grote steden en buurlanden, waarbij backbone-ringen voor meerdere landen worden gevormd. Ingesloten landen zoals Oeganda, Rwanda en Zambia hebben groothandelsbackbones gebouwd die zijn gekoppeld aan de "digitale snelweg"-plannen van de Afrikaanse Unie, waardoor kosten en afhankelijkheid van enkele MNO-gecontroleerde routes worden verminderd, wat de open-access glasvezelvisie van Nigeria weerspiegelt.

Glasvezel, datacenters en de AI-aantrekkingskracht

Afrika herbergt ook meer dan 150 actieve datacenters, waarbij Zuid-Afrika (25,1%), Nigeria (15%) en Kenia (13,3%) de grootste aandelen hebben. Nieuwe carrier-neutrale datacenters worden geclusterd bij grote onderzeese kabellandingsstations en verbonden door hoogcapaciteitsglasvezelringen, waardoor latentie en backhaulkosten worden verminderd en tegelijkertijd diensten met lage latentie voor ondernemingen en wereldwijde cloudproviders mogelijk worden gemaakt

Deze verschuiving veranderde hoe telecomoperators naar groei keken. Mobiele consumentendiensten bleven belangrijk, maar ondernemingsconnectiviteit, datacenterinterconnectie en groothandelsglasvezel kwamen naar voren als stabielere inkomstenpools. Wie de beste glasvezelroutes controleerde, was het best gepositioneerd om de volgende golf van digitale vraag te vangen.

In 2025 versnelden Afrika's grootste operators de investeringen in glasvezelbackhaul om de uitrol van 5G en snel thuis-breedband in belangrijke markten te stimuleren. 

Airtel Africa, MTN, Safaricom en Liquid Intelligent Technologies breidden de langeafstandscapaciteit uit in Nigeria en Kenia, waarbij Airtel Nigeria capex verhoogde tot $875–$900 miljoen, Safaricom zijn 5G-netwerk uitbreidde tot 1 700 locaties die 30% van de bevolking dekken, MTN's Bayobab 135 000 km propriëtaire glasvezel nastreeft en Liquid zijn netwerk van 110 000 km inzet om middle-mile-connectiviteit voor 5G en cloud te ondersteunen. 

Vodacom Group volgde een vergelijkbare strategie door een belang van 30% in Maziv (Vumatel en DFA) te verwerven voor $790,49 miljoen, $1,38 miljard in regionale capex toe te wijzen en een infrastructuurdelingsovereenkomst te ondertekenen met Airtel Africa om 5G-backhaul in Tanzania, Mozambique en de DRC te versnellen.

5G breidt uit, monetisatie blijft achter

Terwijl glasvezel stilletjes de ruggengraat van de industrie versterkte, bleef 5G de meest zichtbare marker van vooruitgang. In 2025 stapten Zuid-Afrikaanse operators over van pilots naar bredere mid-band 5G-uitrol, waarbij prioriteit werd gegeven aan Fixed Wireless Access (FWA) voor hogecapaciteitsthuis- en bedrijfsbreedband. 

Telkom SA richtte zich op FWA om zijn breedband-ecosysteem uit te breiden, Vodacom implementeerde dual-band massive MIMO (Multiple-Input Multiple-Output) om de FWA-capaciteit te vergroten, MTN bereikte 44% bevolkingsdekking met nadruk op mid-band FWA en particuliere netwerken, en Rain verstevigde zijn positie met onbeperkte 5G-thuis-wifi. FWA is naar voren gekomen als een belangrijke inkomstengenerator, goed voor 24% van de 5G-inkomsten nu routerkosten onder $80 zijn gedaald.

In Nigeria blijven operators 5G promoten als een vast-breedbandalternatief, waarbij ze thuisrouters en onbeperkte of hoogcapaciteitsdataplannen aanbieden in steden met beperkte glasvezel- of koperinfrastructuur. MTN en Airtel verkopen routers die tientallen apparaten ondersteunen in Lagos, Abuja, Port Harcourt en andere stedelijke centra. 

In Oost-Afrika verdubbelde Safaricom meer dan het aantal 5G-locaties in Kenia in 2025, van 803 naar 1 700, waarbij ongeveer 30% van de bevolking werd gedekt als onderdeel van zijn nationale breedbandddoelen. 

In Noord-Afrika lanceerden Tunesië en Egypte begin en medio 2025 commerciële 5G-diensten, terwijl de ANRT (Agence Nationale de Réglementation des Télécommunication) van Marokko licenties verleende aan Maroc Telecom, Orange en inwi, met de eis van minimaal 45% bevolkingsdekking tegen 2026 en 85% tegen 2030, waardoor regelgevende doelen een belangrijke drijfveer voor uitrol werden.

Monetisatie bleef achter ondanks de uitrol van 5G. In 2024–2025 vertegenwoordigde 5G slechts 1–2% van de mobiele verbindingen in Sub-Saharaans Afrika, waarbij 98–99% van de simkaarten nog steeds op 2G–4G zaten en 4G ongeveer een derde tot bijna de helft van de verbindingen uitmaakte, afhankelijk van het land. 

Instap-5G-smartphones in markten als Nigeria kosten ₦160 000 ($114)–₦200 000 ($143)—meer dan drie keer het maandelijkse minimumloon—terwijl GSMA schat dat een basissmartphone ongeveer 48% van het maandelijkse inkomen van een lage-inkomenverdiener verbruikt. Bijgevolg blijven miljoenen 3G/4G-apparaten gebruiken, waar snelheden voldoende zijn voor apps zoals WhatsApp, streaming en mobiel geld. Het resultaat is een paradox: kapitaalintensieve 5G-netwerken ingezet in markten die nog steeds beperkt worden door basale betaalbaarheid.

Heruitvinding op operatorniveau

Deze druk zette operators ertoe aan hun bedrijfsmodellen te heroverwegen, waarbij T2 Nigeria, voorheen 9mobile en de vierde grootste operator van het land, een duidelijk voorbeeld biedt.

Onder nieuw eigenaarschap begon het bedrijf aan een meerledige ommekeer, te beginnen met stabilisatie en overgaand naar grootschalige modernisering. Jarenlange onderinvestering had zijn infrastructuur verouderd gemaakt, waardoor het management radionetwerken, kernsystemen, transmissie-infrastructuur en factureringsplatforms bijna vanaf nul moest herbouwen.

De transformatie culmineerde in een volledige rebranding naar "T2" in augustus 2025, geframed als een digital-first comeback. Leidinggevenden positioneerden de nieuwe identiteit als een signaal van hernieuwde concurrentiekracht, ondersteund door aandeelhouderstoezeggingen om netwerk-upgrades te financieren en het merk te herpositioneren in een steeds brutalere markt.

Of de heruitvinding slaagt blijft een open vraag, maar de stap weerspiegelde een bredere sectorealiteit: stilstaan was niet langer een optie.

Satellieten betreden de vergelijking

Terwijl glasvezel en 5G de krantenkoppen domineerden, markeerde 2025 ook een keerpunt voor satelliet- en mobiele convergentie. Airtel Africa kondigde op 5 mei 2025 een baanbrekend partnerschap aan met SpaceX om Starlink Direct-to-Cell-connectiviteit te introduceren in zijn 14 markten, waarbij 174 miljoen klanten worden gedekt.

De dienst, die naar verwachting in 2026 zal beginnen, zal compatibele smartphones in staat stellen rechtstreeks verbinding te maken met satellieten in gebieden zonder terrestrische dekking. Voor Airtel bood de deal een manier om diensten uit te breiden naar afgelegen regio's waar glasvezel en torens oneconomisch blijven, waardoor zijn narratief van digitale inclusie werd versterkt.

Het partnerschap signaleerde een verschuiving in hoe operators over dekking denken. In plaats van terrestrische netwerken te vervangen, vult satellietconnectiviteit ze steeds meer aan en vult ze hiaten aan de randen van de kaart op.

Een botsing zonder gemakkelijke oplossing

In 2025 traden Afrikaanse telecoms een complexere ontwikkelingsfase binnen. Prijshervormingen herstelden investeringscapaciteit maar verdiepten zorgen over betaalbaarheid. Glasvezelinvesteringen stegen, maar vooral in stedelijke en economisch strategische corridors. 5G breidde snel uit, terwijl veel consumenten moeite hadden om upgraden te rechtvaardigen.

De botsing van prijsstelling, glasvezel en 5G dwong de sector om een centrale vraag onder ogen te zien: hoe financiële duurzaamheid in evenwicht te brengen met inclusieve groei. Het antwoord blijft onopgelost.

Wat duidelijk is, is dat 2025 een structureel keerpunt markeerde. Het tijdperk van gemakkelijke abonneegroei is voorbij. Afrika's telecomtoekomst zal worden gevormd niet alleen door hoe snel netwerken expanderen, maar door wie ze zich kan veroorloven te gebruiken en wie achterblijft.